ေသာမတ္စ္ ေမာင္ေရႊ | တနလၤာေန႔၊ ဇန္နဝါရီလ ၃၁ ရက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၁၆ နာရီ ၂၉ မိနစ္
ခ်င္းမိုင္ (မဇၥ်ိမ) ။ ။ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဧရာဝတီျမစ္ဖ်ားရွိ ျမစ္ဆံုေရကာတာ စီမံကိန္းေပၚ စိုးရိမ္မိေၾကာင္း အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သူ ဦးဝင္းတင္ႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းသူမ်ားက ေျပာဆိုၾကသည္။
ျမစ္ဆံုေရကာတာ ေဆာက္လုပ္သျဖင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္စီးမႈ၊ ေဒသခံမ်ား ေျပာင္းေရႊ႔ရမႈမ်ား အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ ေပၚေပါက္လာႏိုင္သျဖင့္ စိုးရိမ္ေသာက ျဖစ္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
"ကခ်င္ေက်းရြာလူထုေတြ ေထာင္နဲ႔ခ်ီ ေျပာင္းေရႊ႔ေပးၾကရမယ္ဆိုတာ တကယ့္ျပႆနာၾကီးပဲ" ဟု ဦးဝင္းတင္က မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အက်ဳိးဆက္မ်ားအေပၚ ကခ်င္လူထုအေနျဖင့္ "စစ္အစိုးရက ခ်ယ္လွယ္သည့္ စီမံကိန္းေၾကာင့္ေလာ၊ ဗမာျပည္သူလူထု အမ်ားသေဘာအရေလာ" ဟု မခြဲျခားႏိုင္မည္ကို စိုးရိမ္ေၾကာင္းႏွင့္ အက်ဳိးဆက္ေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္း ပိုမိုတင္းမာလာႏိုင္ၿပီး၊ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ တိုင္းရင္းသားအေရး ပဋိပကၡ၊ ျပည္တြင္းစစ္အတြက္ ဆိုးက်ဳိးျဖစ္ေစႏိုင္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအျဖစ္ ႏွစ္မ်ားစြာ ေထာင္က်ခဲ့သူလည္းျဖစ္သည့္ ဝါရင့္ႏိုင္ငံေရးသမားၾကီး ဦးဝင္းတင္က သံုးသပ္သည္။ ယခုစီမံကိန္း စတင္သည္မွာ ႏွစ္အတန္ၾကာ ရွိၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း၊ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္အၾကံရယူမႈ မရွိဟု ဆိုသည္။
၎ျမစ္ဆံုေရကာတာ စီမံကိန္းကို ေဝဖန္ေနၾကသူမ်ားကမူ ျမစ္အညာပိုင္းတြင္ တမံတုတ္လိုက္သည့္အခါ ေရဆင္းေရလာ နည္းသြားမႈေၾကာင့္ ျမစ္အေၾကပိုင္းတြင္ ေနာက္ထပ္ ထိခိုက္သက္ေရာက္မႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ၿပီး၊ ငါးမ်ဳိးမ်ား ရွားပါးပ်က္ သုဥ္းေစႏိုင္ကာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ထြက္ရွိေနသည့္ စပါး၏ ၆ဝ % ထုတ္လုပ္ေနေသာ ဧရာဝတီျမစ္ဝကၽြန္းေပၚေဒသ ဆန္စပါး စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မႈအေပၚ သက္ေရာက္မႈ ရွိလာႏိုင္သည္ဟု ေထာက္ျပေျပာဆိုသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ားကို ဆည္မ်ား ပိတ္ဆို႔တည္ေဆာက္ေနမႈေၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာရသူမ်ားအေရး လႈပ္ရွားေနသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား စုေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနသည့္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ားဆိုင္ရာ ကြန္ယက္အဖြဲ႔ Burma Rivers Network ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သူ စိုင္းစိုင္းက "ဆည္အေၾကေန ျပည္သူေတြအတြက္ ေရေၾကာင္း ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာရဖြယ္ ရွိေနတယ္" ဟု ေျပာသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အသက္ေသြးေၾကာသဖြယ္ ျဖစ္ေနသည့္ ျမစ္ၾကီးဧရာ၏ ေရေၾကာင္းကို ပိတ္ဆို႔၍၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္အညီ၊ ဖြင့္ခ်ီတခါ ပိတ္ခ်ီတလွည့္ ေရလႊတ္ေပးမည္ျဖစ္သျဖင့္ ေျမအေၾကပိုင္းတြင္ ေနထိုင္သူမ်ား ေမွ်ာ္လင့္မထားသည့္ ေရအတက္အက်ကို ၾကံဳၾကရမည္မွာလည္း တဒုကၡဟု ဆုိသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ားဆိုင္ရာ အဖြဲ သုေတသီတဦးျဖစ္သူ အနန္းကလည္း ရာႏွင့္ခ်ီရွိသည့္ ေက်းရြာလူထုမ်ားကို ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္တြင္ ေျပာင္းေရႊ႔ေစခဲ့ၿပီး၊ စစ္အစိုးရက အစားျပန္ေပးသည့္ေနရာ၌ လူမႈဖူလံုေရးႏွင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ မည္သို႔မွ် ျပည့္စံုဖူလံုမႈ မရွိဟု ေထာက္ျပေျပာဆိုသည္။
"အခုေျပာင္းေရႊ႔ခံရတဲ့ ေက်းရြာလူထု အမ်ားစုက ဝမ္းစာဖူလံုေရးအတြက္ေလာက္ စိုက္ပ်ဳိးေနၾကတဲ့ လယ္သမားေတြပါ။ ဒီေျမေပၚမွာ သူတို႔ ဘိုးေဘးဘီဘင္ လက္ထက္ကတည္းက စိုက္ပ်ဳိးေနထိုင္လာၾကတာ။ စစ္အစိုးရက မေျပာမဆို ခ်က္ခ်င္း ေျပာင္းခိုင္းေတာ့ သူတို႔အတြက္ ပိုဆိုးတယ္။ သူတို႔ပိုင္တဲ့ အိမ္ေမြးတရိစၦာန္ေတြေတာင္ ျပန္သိမ္းခ်ိန္ မရၾကဘူး" ဟု အနန္းက မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
ဧရာဝတီျမစ္ဆံု ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္းကို ေမခႏွင့္ မလိချမစ္မ်ားဆံုရာ ျမစ္ဆံုတြင္ တည္ေဆာက္မည္ျဖစ္ၿပီး၊ စစ္အစိုးရ၏ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ လွ်ပ္စစ္ ၆,ဝဝဝ မဂၢါဝပ္ ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္မည္ဟု သိရသည္။
တ႐ုတ္အစိုးရပိုင္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ ကုမၸဏီၾကီးျဖစ္သည့္ တ႐ုတ္စြမ္းအင္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း CPI က ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံကာ ဦးေဆာင္တည္ေဆာက္ေနၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္မွ အစိုးရပိုင္ ျမန္မာ့လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္း MEPE၊ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီျဖစ္သည့္ စတီဗင္ေလာႏွင့္ မိသားစုပိုင္ ေအးရွားေဝါ ကုမၸဏီႏွင့္ ဖက္စပ္ေဆာင္ရြက္ေနသည္။
စတီဗင္ေလာ၏ ဖခင္ေလာ္စစ္ဟန္မွာ ေအးရွားေဝါကုမၸဏီ၏ ဥကၠ႒ျဖစ္သလို၊ အေမရိကန္အစိုးရက သူ႔ကို မူးယစ္ေဆး 'ဘိန္းရာဇာ'၊ ေငြေၾကးခဝါခ်မႈ စသည့္ ျပစ္မႈမ်ားျဖင့္ နာမည္ပ်က္စာရင္း သြင္းထားသူလည္း ျဖစ္သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္စက္တင္ ဘာလတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ဘရပ္ဆယ္ၿမိဳ႔ အေျခစိုက္ အၾကံေပးပညာရွင္အဖြဲ႔၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပဋိပကၡမ်ား ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ ICG ၏ တ႐ုတ္-ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးအေၾကာင္း သံုးသပ္ခ်က္တြင္ တ႐ုတ္သတင္းမီဒီယာ ဌာနမ်ားကို ကိုးကားေဖာ္ျပထားရာ၌ "ျမစ္ဆံုဆည္မွ ထြက္ရွိလာသည့္ လွ်ပ္စစ္အမ်ားစုကို တ႐ုတ္သို႔ တင္ပို႔လိမ့္မည္ဟု ယူဆရသည္" ဟု ေဖာ္ျပထားခဲ့သည္။
Burma Rivers Network ရွိ လႈပ္ရွားေနသူမ်ားႏွင့္ ဤအဖြဲ႔၏ အဖြဲ႔ဝင္တခုျဖစ္သည့္ ကခ်င္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကြန္ရက္အဖြဲ႔ KDNG ကမူ ဤဆည္ေဆာက္လုပ္မႈေၾကာင့္ ေရလႊမ္းမိုးနစ္ျမဳပ္ခံရမည့္ေနရာ အက်ယ္အဝန္းသည္ စကၤာပူႏိုင္ငံထက္က်ယ္ၿပီး၊ ေက်းရြာအမ်ားအျပား ပ်က္စီးေျပာင္းေရႊ႔ရမည္၊ ေက်းရြာလူထု ၁၅,ဝဝဝ ခန္႔အထိ ထိခိုက္နစ္နာဖြယ္ရွိေနသည္၊ ေဂဟေဗဒ သေဘာအရ အေရးၾကီးသည့္ ဇီဝသတၱစံုလင္ေသာ ေနရာေဒသ အမ်ားအျပားပါ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးရဖြယ္ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
ယခု ဆည္တည္ေဆာက္ေရး စီမံကိန္းေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုးျဖစ္လာသည့္ စစ္အစိုးရ၏ "ေျမယာလုယက္ သိမ္းပိုက္ေရး" ျဖစ္ရပ္မ်ားအေပၚ ဦးဝင္းတင္က ရႈတ္ခ်သည္။ မၾကာခဏဆိုသလို လူထုမ်ားထံမွ အာဏာပိုင္မ်ားက ေျမသိမ္းပိုက္သည့္ ကိစၥမ်ား ႏိုင္ငံအႏွံ႔ ျဖစ္ေနၿပီး၊ စီမံကိန္းၾကီးမ်ားအတြက္ဟုဆိုကာ ေလ်ာ္ေၾကး တျပားတခ်ပ္မွမရ၊ နစ္နာမႈမ်ားကိုလည္း ေျဖရွင္းေပးျခင္း မရွိဘဲ ဒုကၡၾကံဳေနၾကရသည္ဟု ေျပာသည္။
ျမစ္ဆံုဆည္သည္ ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ ဧရာဝတီျမစ္ေပၚတြင္ တည္ေဆာက္မည့္ ေရကာတာ ၇ ခု အနက္ ပထမဦးဆံုး စီမံကိန္းျဖစ္သည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ စက္တင္ဘာလထုတ္ အာရွတိုက္ရွိ စြမ္းအင္ Power in Asia အမည္ရွိ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္တခုတြင္ ေဖာ္ျပထားခ်က္အရ ဤမဟာစီမံကိန္းၾကီးမွ စုစုေပါင္း လွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း ၁၆,၅ဝဝ မဂၢါဝပ္ရွိမည္ ဟု ဆိုၿပီး၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ ၁၈,၂ဝဝ မဂၢါဝပ္ ထုတ္လုပ္ေပးေနသည့္ ကမၻာ့အၾကီးဆံုး ဧရာမေက်ာက္သံုးလံုးဆည္ Three Gorges Dam ထက္ အနည္းငယ္သာ ေလွ်ာ့သည္။
Burma Rivers Network က ေထာက္ျပထားသည္မွာ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းရွိ ဆည္ ၇ ခုမွ ထုတ္လုပ္မည့္ စြမ္းအင္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လိုအပ္ေနသည့္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ထက္ ၅ ဆမွ်ပင္ ပို၍ ေနေသးသည္။
ျမစ္ဆံုဆည္ကဲ့သို႔ပင္ က်န္ဆည္ ၆ ခုကိုလည္း CPI တ႐ုတ္အစိုးရ ကုမၸဏီက ျမန္မာ့လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္း၊ ေအးရွားေဝါ ကုမၸဏီတို႔ႏွင့္ ဖက္စပ္တည္ေဆာက္လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ ျမန္မာအစိုးရ၏ ႏိုင္ငံေတာ္ ျပန္တမ္း၌ ေဖာ္ျပထားရာ၌ ၎လုပ္ငန္းၾကီး ၃ ခု ပူးေပါင္း၍ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ဧရာဝတီျမစ္ဆံု-ျမစ္ညာ-ျမစ္ဝွမ္း ေရအားလွ်ပ္စစ္ ကုမၸဏီလီမိတက္ကို တည္ေထာင္၍ ၎လုပ္ငန္းမ်ားကို စီမံေဆာင္ရြက္မည္ဟု သိရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ အျခားဆည္စီမံကိန္းမ်ားတြင္ ေတြ႔ရသည့္အတိုင္း၊ စစ္အစိုးရက ၎လုပ္ငန္းမ်ားမွ သူတို႔ ႂကြယ္ဝေရးကိုသာ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး၊ လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံၾကသူမ်ားကလည္း အက်ဳိးအျမတ္ထုတ္ ယူမည္ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ သို႔ေသာ္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္ကိုမူ လ်စ္လ်ဴရႈထားေၾကာင္း စိုင္းစိုင္းက ေဝဖန္သည္။
Power in Asia စာေစာင္က တ႐ုတ္အစိုးရ၏ တရားဝင္ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈမ်ားအရ လာမည့္ ၁၅ ႏွစ္အတြင္း ဆည္ ၇ ခု တည္ေဆာက္မႈအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃ဝ ဘီလီယံခန္႔ (တ႐ုတ္ယြမ္ေငြ ၂ဝဝ ဘီလီယံခန္႔) ကုန္က်မည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
၎အစီရင္ခံစာအရ တ႐ုတ္မ်ားက ျပည္ပရွိ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ သူတို႔ ေဆာင္ရြက္ေနၾကအတိုင္း သူတို႔ ကိုယ္ပိုင္ တ႐ုတ္လုပ္သားမ်ား ေခၚယူလာ၍ တည္ေဆာက္မည္ျဖစ္ၿပီး၊ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ားအတြက္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ားလည္း တိုးတက္လာစရာ အေၾကာင္းမရွိေပ။
တာတမံ တည္ေဆာက္မည့္ ေနရာတြင္ ဗံုးျဖင့္ တိုက္ခိုက္ခံရျခင္း
ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က ျမစ္ဆံုဆည္ တည္ေဆာက္မည့္ေနရာ၌ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ဗံုး ၁ဝ လံုးခန္႔ ေနရာအသီးသီးတြင္ ေပါက္ကြဲခဲ့ၿပီး၊ ဆည္တည္ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမွ တ႐ုတ္လုပ္သားတဦး ဒဏ္ရာရရွိခဲ့သည္။ ေအရွားေဝါ ကုမၸဏီပိုင္ ယာယီတဲမ်ားႏွင့္ ကားအခ်ဳိ႕လည္း ဗံုးဒဏ္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးခဲ့သည္။
ဗံုးေပါက္ကြဲၿပီး ေနာက္ရက္မ်ားတြင္ စစ္အစိုးရက ေဒသခံ ၇ဝ ခန္႔ကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့သည္။ အမ်ားစုမွာ လူငယ္မ်ားျဖစ္ၿပီး၊ စစ္အစိုးရႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားသည့္ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔ KIO ၏ လူငယ္စည္း႐ံုးေရးေအာက္ရွိ ပညာေရးႏွင့္ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ရည္သန္ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည့္ လူငယ္မ်ားလည္း ထိုအထဲတြင္ ပါဝင္ခဲ့သည္။
KIO က ယခုဆည္တည္ေဆာက္မည့္ ကိစၥကို လူသိရွင္ၾကား ကန္႔ကြက္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္မႈအတြက္ တာဝန္မရွိေၾကာင္း ျငင္းဆိုခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဖမ္းဆီးထားသူမ်ားကို ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့သည္။ KIO ၏ အဆိုအရ ဆည္တည္ေဆာက္ေရးကိစၥ သူတို႔၏ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို စစ္အစိုးရက လ်စ္လ်ဴရႈကာ၊ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေရွ႕တိုးလုပ္ေဆာင္ေနသည္ဟု ဆိုသည္။
(ေသာမတ္စ္ ေမာင္ေရႊေရးသားသည့္ Win Tin, environmentalists alarmed by Myistone Dam ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပပါသည္။)
ခ်င္းမိုင္ (မဇၥ်ိမ) ။ ။ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဧရာဝတီျမစ္ဖ်ားရွိ ျမစ္ဆံုေရကာတာ စီမံကိန္းေပၚ စိုးရိမ္မိေၾကာင္း အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သူ ဦးဝင္းတင္ႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းသူမ်ားက ေျပာဆိုၾကသည္။
ျမစ္ဆံုေရကာတာ ေဆာက္လုပ္သျဖင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္စီးမႈ၊ ေဒသခံမ်ား ေျပာင္းေရႊ႔ရမႈမ်ား အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ ေပၚေပါက္လာႏိုင္သျဖင့္ စိုးရိမ္ေသာက ျဖစ္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
"ကခ်င္ေက်းရြာလူထုေတြ ေထာင္နဲ႔ခ်ီ ေျပာင္းေရႊ႔ေပးၾကရမယ္ဆိုတာ တကယ့္ျပႆနာၾကီးပဲ" ဟု ဦးဝင္းတင္က မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အက်ဳိးဆက္မ်ားအေပၚ ကခ်င္လူထုအေနျဖင့္ "စစ္အစိုးရက ခ်ယ္လွယ္သည့္ စီမံကိန္းေၾကာင့္ေလာ၊ ဗမာျပည္သူလူထု အမ်ားသေဘာအရေလာ" ဟု မခြဲျခားႏိုင္မည္ကို စိုးရိမ္ေၾကာင္းႏွင့္ အက်ဳိးဆက္ေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္း ပိုမိုတင္းမာလာႏိုင္ၿပီး၊ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ တိုင္းရင္းသားအေရး ပဋိပကၡ၊ ျပည္တြင္းစစ္အတြက္ ဆိုးက်ဳိးျဖစ္ေစႏိုင္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအျဖစ္ ႏွစ္မ်ားစြာ ေထာင္က်ခဲ့သူလည္းျဖစ္သည့္ ဝါရင့္ႏိုင္ငံေရးသမားၾကီး ဦးဝင္းတင္က သံုးသပ္သည္။ ယခုစီမံကိန္း စတင္သည္မွာ ႏွစ္အတန္ၾကာ ရွိၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း၊ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္အၾကံရယူမႈ မရွိဟု ဆိုသည္။
၎ျမစ္ဆံုေရကာတာ စီမံကိန္းကို ေဝဖန္ေနၾကသူမ်ားကမူ ျမစ္အညာပိုင္းတြင္ တမံတုတ္လိုက္သည့္အခါ ေရဆင္းေရလာ နည္းသြားမႈေၾကာင့္ ျမစ္အေၾကပိုင္းတြင္ ေနာက္ထပ္ ထိခိုက္သက္ေရာက္မႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ၿပီး၊ ငါးမ်ဳိးမ်ား ရွားပါးပ်က္ သုဥ္းေစႏိုင္ကာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ထြက္ရွိေနသည့္ စပါး၏ ၆ဝ % ထုတ္လုပ္ေနေသာ ဧရာဝတီျမစ္ဝကၽြန္းေပၚေဒသ ဆန္စပါး စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မႈအေပၚ သက္ေရာက္မႈ ရွိလာႏိုင္သည္ဟု ေထာက္ျပေျပာဆိုသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ားကို ဆည္မ်ား ပိတ္ဆို႔တည္ေဆာက္ေနမႈေၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာရသူမ်ားအေရး လႈပ္ရွားေနသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား စုေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနသည့္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ားဆိုင္ရာ ကြန္ယက္အဖြဲ႔ Burma Rivers Network ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သူ စိုင္းစိုင္းက "ဆည္အေၾကေန ျပည္သူေတြအတြက္ ေရေၾကာင္း ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာရဖြယ္ ရွိေနတယ္" ဟု ေျပာသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အသက္ေသြးေၾကာသဖြယ္ ျဖစ္ေနသည့္ ျမစ္ၾကီးဧရာ၏ ေရေၾကာင္းကို ပိတ္ဆို႔၍၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္အညီ၊ ဖြင့္ခ်ီတခါ ပိတ္ခ်ီတလွည့္ ေရလႊတ္ေပးမည္ျဖစ္သျဖင့္ ေျမအေၾကပိုင္းတြင္ ေနထိုင္သူမ်ား ေမွ်ာ္လင့္မထားသည့္ ေရအတက္အက်ကို ၾကံဳၾကရမည္မွာလည္း တဒုကၡဟု ဆုိသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ားဆိုင္ရာ အဖြဲ သုေတသီတဦးျဖစ္သူ အနန္းကလည္း ရာႏွင့္ခ်ီရွိသည့္ ေက်းရြာလူထုမ်ားကို ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္တြင္ ေျပာင္းေရႊ႔ေစခဲ့ၿပီး၊ စစ္အစိုးရက အစားျပန္ေပးသည့္ေနရာ၌ လူမႈဖူလံုေရးႏွင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ မည္သို႔မွ် ျပည့္စံုဖူလံုမႈ မရွိဟု ေထာက္ျပေျပာဆိုသည္။
"အခုေျပာင္းေရႊ႔ခံရတဲ့ ေက်းရြာလူထု အမ်ားစုက ဝမ္းစာဖူလံုေရးအတြက္ေလာက္ စိုက္ပ်ဳိးေနၾကတဲ့ လယ္သမားေတြပါ။ ဒီေျမေပၚမွာ သူတို႔ ဘိုးေဘးဘီဘင္ လက္ထက္ကတည္းက စိုက္ပ်ဳိးေနထိုင္လာၾကတာ။ စစ္အစိုးရက မေျပာမဆို ခ်က္ခ်င္း ေျပာင္းခိုင္းေတာ့ သူတို႔အတြက္ ပိုဆိုးတယ္။ သူတို႔ပိုင္တဲ့ အိမ္ေမြးတရိစၦာန္ေတြေတာင္ ျပန္သိမ္းခ်ိန္ မရၾကဘူး" ဟု အနန္းက မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
ဧရာဝတီျမစ္ဆံု ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္းကို ေမခႏွင့္ မလိချမစ္မ်ားဆံုရာ ျမစ္ဆံုတြင္ တည္ေဆာက္မည္ျဖစ္ၿပီး၊ စစ္အစိုးရ၏ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ လွ်ပ္စစ္ ၆,ဝဝဝ မဂၢါဝပ္ ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္မည္ဟု သိရသည္။
တ႐ုတ္အစိုးရပိုင္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ ကုမၸဏီၾကီးျဖစ္သည့္ တ႐ုတ္စြမ္းအင္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း CPI က ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံကာ ဦးေဆာင္တည္ေဆာက္ေနၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္မွ အစိုးရပိုင္ ျမန္မာ့လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္း MEPE၊ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီျဖစ္သည့္ စတီဗင္ေလာႏွင့္ မိသားစုပိုင္ ေအးရွားေဝါ ကုမၸဏီႏွင့္ ဖက္စပ္ေဆာင္ရြက္ေနသည္။
စတီဗင္ေလာ၏ ဖခင္ေလာ္စစ္ဟန္မွာ ေအးရွားေဝါကုမၸဏီ၏ ဥကၠ႒ျဖစ္သလို၊ အေမရိကန္အစိုးရက သူ႔ကို မူးယစ္ေဆး 'ဘိန္းရာဇာ'၊ ေငြေၾကးခဝါခ်မႈ စသည့္ ျပစ္မႈမ်ားျဖင့္ နာမည္ပ်က္စာရင္း သြင္းထားသူလည္း ျဖစ္သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္စက္တင္ ဘာလတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ဘရပ္ဆယ္ၿမိဳ႔ အေျခစိုက္ အၾကံေပးပညာရွင္အဖြဲ႔၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပဋိပကၡမ်ား ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ ICG ၏ တ႐ုတ္-ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးအေၾကာင္း သံုးသပ္ခ်က္တြင္ တ႐ုတ္သတင္းမီဒီယာ ဌာနမ်ားကို ကိုးကားေဖာ္ျပထားရာ၌ "ျမစ္ဆံုဆည္မွ ထြက္ရွိလာသည့္ လွ်ပ္စစ္အမ်ားစုကို တ႐ုတ္သို႔ တင္ပို႔လိမ့္မည္ဟု ယူဆရသည္" ဟု ေဖာ္ျပထားခဲ့သည္။
Burma Rivers Network ရွိ လႈပ္ရွားေနသူမ်ားႏွင့္ ဤအဖြဲ႔၏ အဖြဲ႔ဝင္တခုျဖစ္သည့္ ကခ်င္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကြန္ရက္အဖြဲ႔ KDNG ကမူ ဤဆည္ေဆာက္လုပ္မႈေၾကာင့္ ေရလႊမ္းမိုးနစ္ျမဳပ္ခံရမည့္ေနရာ အက်ယ္အဝန္းသည္ စကၤာပူႏိုင္ငံထက္က်ယ္ၿပီး၊ ေက်းရြာအမ်ားအျပား ပ်က္စီးေျပာင္းေရႊ႔ရမည္၊ ေက်းရြာလူထု ၁၅,ဝဝဝ ခန္႔အထိ ထိခိုက္နစ္နာဖြယ္ရွိေနသည္၊ ေဂဟေဗဒ သေဘာအရ အေရးၾကီးသည့္ ဇီဝသတၱစံုလင္ေသာ ေနရာေဒသ အမ်ားအျပားပါ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးရဖြယ္ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
ယခု ဆည္တည္ေဆာက္ေရး စီမံကိန္းေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုးျဖစ္လာသည့္ စစ္အစိုးရ၏ "ေျမယာလုယက္ သိမ္းပိုက္ေရး" ျဖစ္ရပ္မ်ားအေပၚ ဦးဝင္းတင္က ရႈတ္ခ်သည္။ မၾကာခဏဆိုသလို လူထုမ်ားထံမွ အာဏာပိုင္မ်ားက ေျမသိမ္းပိုက္သည့္ ကိစၥမ်ား ႏိုင္ငံအႏွံ႔ ျဖစ္ေနၿပီး၊ စီမံကိန္းၾကီးမ်ားအတြက္ဟုဆိုကာ ေလ်ာ္ေၾကး တျပားတခ်ပ္မွမရ၊ နစ္နာမႈမ်ားကိုလည္း ေျဖရွင္းေပးျခင္း မရွိဘဲ ဒုကၡၾကံဳေနၾကရသည္ဟု ေျပာသည္။
ျမစ္ဆံုဆည္သည္ ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ ဧရာဝတီျမစ္ေပၚတြင္ တည္ေဆာက္မည့္ ေရကာတာ ၇ ခု အနက္ ပထမဦးဆံုး စီမံကိန္းျဖစ္သည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ စက္တင္ဘာလထုတ္ အာရွတိုက္ရွိ စြမ္းအင္ Power in Asia အမည္ရွိ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္တခုတြင္ ေဖာ္ျပထားခ်က္အရ ဤမဟာစီမံကိန္းၾကီးမွ စုစုေပါင္း လွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း ၁၆,၅ဝဝ မဂၢါဝပ္ရွိမည္ ဟု ဆိုၿပီး၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ ၁၈,၂ဝဝ မဂၢါဝပ္ ထုတ္လုပ္ေပးေနသည့္ ကမၻာ့အၾကီးဆံုး ဧရာမေက်ာက္သံုးလံုးဆည္ Three Gorges Dam ထက္ အနည္းငယ္သာ ေလွ်ာ့သည္။
Burma Rivers Network က ေထာက္ျပထားသည္မွာ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းရွိ ဆည္ ၇ ခုမွ ထုတ္လုပ္မည့္ စြမ္းအင္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လိုအပ္ေနသည့္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ထက္ ၅ ဆမွ်ပင္ ပို၍ ေနေသးသည္။
ျမစ္ဆံုဆည္ကဲ့သို႔ပင္ က်န္ဆည္ ၆ ခုကိုလည္း CPI တ႐ုတ္အစိုးရ ကုမၸဏီက ျမန္မာ့လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္း၊ ေအးရွားေဝါ ကုမၸဏီတို႔ႏွင့္ ဖက္စပ္တည္ေဆာက္လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ ျမန္မာအစိုးရ၏ ႏိုင္ငံေတာ္ ျပန္တမ္း၌ ေဖာ္ျပထားရာ၌ ၎လုပ္ငန္းၾကီး ၃ ခု ပူးေပါင္း၍ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ဧရာဝတီျမစ္ဆံု-ျမစ္ညာ-ျမစ္ဝွမ္း ေရအားလွ်ပ္စစ္ ကုမၸဏီလီမိတက္ကို တည္ေထာင္၍ ၎လုပ္ငန္းမ်ားကို စီမံေဆာင္ရြက္မည္ဟု သိရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ အျခားဆည္စီမံကိန္းမ်ားတြင္ ေတြ႔ရသည့္အတိုင္း၊ စစ္အစိုးရက ၎လုပ္ငန္းမ်ားမွ သူတို႔ ႂကြယ္ဝေရးကိုသာ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး၊ လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံၾကသူမ်ားကလည္း အက်ဳိးအျမတ္ထုတ္ ယူမည္ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ သို႔ေသာ္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္ကိုမူ လ်စ္လ်ဴရႈထားေၾကာင္း စိုင္းစိုင္းက ေဝဖန္သည္။
Power in Asia စာေစာင္က တ႐ုတ္အစိုးရ၏ တရားဝင္ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈမ်ားအရ လာမည့္ ၁၅ ႏွစ္အတြင္း ဆည္ ၇ ခု တည္ေဆာက္မႈအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃ဝ ဘီလီယံခန္႔ (တ႐ုတ္ယြမ္ေငြ ၂ဝဝ ဘီလီယံခန္႔) ကုန္က်မည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
၎အစီရင္ခံစာအရ တ႐ုတ္မ်ားက ျပည္ပရွိ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ သူတို႔ ေဆာင္ရြက္ေနၾကအတိုင္း သူတို႔ ကိုယ္ပိုင္ တ႐ုတ္လုပ္သားမ်ား ေခၚယူလာ၍ တည္ေဆာက္မည္ျဖစ္ၿပီး၊ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ားအတြက္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ားလည္း တိုးတက္လာစရာ အေၾကာင္းမရွိေပ။
တာတမံ တည္ေဆာက္မည့္ ေနရာတြင္ ဗံုးျဖင့္ တိုက္ခိုက္ခံရျခင္း
ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က ျမစ္ဆံုဆည္ တည္ေဆာက္မည့္ေနရာ၌ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ဗံုး ၁ဝ လံုးခန္႔ ေနရာအသီးသီးတြင္ ေပါက္ကြဲခဲ့ၿပီး၊ ဆည္တည္ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမွ တ႐ုတ္လုပ္သားတဦး ဒဏ္ရာရရွိခဲ့သည္။ ေအရွားေဝါ ကုမၸဏီပိုင္ ယာယီတဲမ်ားႏွင့္ ကားအခ်ဳိ႕လည္း ဗံုးဒဏ္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးခဲ့သည္။
ဗံုးေပါက္ကြဲၿပီး ေနာက္ရက္မ်ားတြင္ စစ္အစိုးရက ေဒသခံ ၇ဝ ခန္႔ကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့သည္။ အမ်ားစုမွာ လူငယ္မ်ားျဖစ္ၿပီး၊ စစ္အစိုးရႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားသည့္ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔ KIO ၏ လူငယ္စည္း႐ံုးေရးေအာက္ရွိ ပညာေရးႏွင့္ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ရည္သန္ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည့္ လူငယ္မ်ားလည္း ထိုအထဲတြင္ ပါဝင္ခဲ့သည္။
KIO က ယခုဆည္တည္ေဆာက္မည့္ ကိစၥကို လူသိရွင္ၾကား ကန္႔ကြက္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္မႈအတြက္ တာဝန္မရွိေၾကာင္း ျငင္းဆိုခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဖမ္းဆီးထားသူမ်ားကို ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့သည္။ KIO ၏ အဆိုအရ ဆည္တည္ေဆာက္ေရးကိစၥ သူတို႔၏ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို စစ္အစိုးရက လ်စ္လ်ဴရႈကာ၊ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေရွ႕တိုးလုပ္ေဆာင္ေနသည္ဟု ဆိုသည္။
(ေသာမတ္စ္ ေမာင္ေရႊေရးသားသည့္ Win Tin, environmentalists alarmed by Myistone Dam ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပပါသည္။)
