ခ်င္းမိုင္ (မဇၥ်ိမ)။ ။ အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို တားျမစ္ တင္းက်ပ္ထားသျဖင့္ ျမန္မာေရြးေကာက္ပြဲမွ အမ်ားလက္ခံႏိုင္မည့္ ရလဒ္ထြက္လာမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း လူ႔အခြင့္အေရးသံတမန္ မစၥတာ ေသာမတ္စ္ ကင္တားနားက ယမန္ေန႔ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံ၌ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့သည္။
စစ္အစိုးရ၏ ေထာက္ခံမႈမရေသာ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားအေနျဖင့္ “လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ စုေဝးခြင့္” တို႔ို တင္းက်ပ္ခံထားရသည္ဟု သူက ဆိုသည္။ ကုလသမဂၢက ေတာင္းဆိုထားေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကို လႊတ္ေပးရမည္ဆိုသည္ကိုလည္း နအဖက မေဖာ္ေဆာင္ေသးေၾကာင္း ေထာက္ျပသည္ဟု ကုလညီလာခံက သတင္းထုတ္ျပန္သည္။
ျပင္သစ္အေျခစိုက္ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔ RSF က မေန႔က ထုတ္ျပန္သည့္ ယခုႏွစ္ သတင္းစာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္စံႏႈန္း အစီရင္ခံစာတြင္ ရဝမ္ဒါ၊ ဆီးရီးယား၊ ေျမာက္ကိုရီးယားတို႔နည္းတူ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း သတင္းေထာက္မ်ားကို ျပင္းထန္စြာ ဆက္လက္ဖိႏွိပ္ေနသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေတာ့မည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ လြတ္လပ္မႈအတြက္ “ေနရာမရွိ” သလို၊ အက်ဥ္းခ် အဓမၼခိုင္းေစမႈမ်ားအတြက္ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားရန္လည္း မလြယ္ကူဟု RSF အစီရင္ခံစာက ဆိုသည္။ စစ္တမ္းျပဳခဲ့ေသာ ၁၇၈ ႏိုင္ငံ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အဆင့္ ၁၇၄ ျဖစ္သျဖင့္ သူ႔ထက္ဆိုးေသာ ၄ ႏိုင္ငံသာ က်န္သည္ကို ေတြ႔ရသည္။
ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒမ်ားက မွတ္ပံုတင္ကာလကို ကန္႔သတ္ထားၿပီး မွတ္ပံုတင္ေၾကး ျမင့္မားေနမႈႏွင့္ စည္း႐ုံးခ်ိန္ တိုေတာင္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ဝင္ၿပိဳင္မည့္သူမ်ား အခက္ၾကံဳေနရမႈကိုမူ မစၥတာကင္တားနားက ကုလ၌ ထည့္သြင္းေျပာဆိုခဲ့သည္။
ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပါတီ (ဒီ/ၿငိမ္း) ဥကၠ႒ ဦးေအာင္သန္းကလည္း ယွဥ္ၿပိဳင္ရာတြင္ အေျခခံအခြင့္အေရးမ်ား ခ်ဳိးေဖာက္ခံေနရသည္ဟု လက္ခံထားသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒေအာက္၌ ပါတီအမ်ားစုမွာ အခ်ိန္၊ ေငြႏွင့္ လူအားတို႔ျဖင့္ “အဖိခံ” ထားရသည္ဟု ဆိုသည္။
“ၾကံ႕ခိုင္ေရးနဲ႔ တစညကလြဲၿပီး တျခားပါတီေတြကို လာၿပီးစည္း႐ုံးခြင့္ မေပးတဲ့ ေနရာေတြ ရွိပါတယ္။ လက္ကမ္းစာေစာင္ေတာင္မွ ေဝလို႔မရဘူး။ ပဲခူးတိုင္းထဲမွာ ရယကေတြ၊ ရပ္ကြက္ေကာ္မရွင္ေတြက တားတာ။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဗဟိုေကာ္္မရွင္ကို စာတင္ထားပါတယ္” ဟု သူက မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
စည္း႐ုံးေရးအတြက္ ျဖန္႔ေဝမည့္ လက္ကမ္းစာရြက္မ်ားႏွင့္ ႐ုပ္သံ/ေရဒီယိုတို႔၌ ေဟာေျပာမည့္ အခ်က္အလက္ႏွင့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကိုလည္း ေကာ္မရွင္ႏွင့္ စာေပစိစစ္ေရး၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ရမွသာ ေဖာ္ျပ၊ ေဟာေျပာခြင့္ ရၾကသည္။ ဒုတိယအၾကိမ္ ျပန္တင္ျပရသည့္ပါတီမ်ား ရွိသကဲ့သို႔ မေဟာေျပာေတာ့ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည့္ ပါတီမ်ားလည္း ရွိသည္။
ျပည္တြင္းသတင္းေထာက္တဦးကမူ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ပတ္သက္၍ တိက်ၿပီး အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပႏိုင္ရန္ သတင္းရင္းျမစ္ အခက္အခဲတခ်ဳိ႕ ရွိေနေၾကာင္းႏွင့္ အထူးသျဖင့္ ၾကံ႕ဖြံ႔ပါတီႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ထံမွ အမ်ားသိလိုသည့္ အခ်က္အလက္ႏွင့္ အေၾကာင္းအရာမ်ား မသိရေၾကာင္း ေျပာဆိုသည္။
“ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီက အခ်က္အလက္ ဘာမွမရဘူးဆိုတာ အဓိကျပႆနာပဲ။ သူတို႔ နာမည္ေရးခြင့္မရဘူး။ ေျပာခြင့္မရဘူး။ ႐ုံးဖြင့္တာေလာက္ပဲ ေရးခြင့္ရတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အတိအက်တို႔၊ ၿပီးေတာ့ သူတို႔ဆီက ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြ အလိုေလ်ာက္ ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ မဲဆႏၵနယ္ ၄ဝ နဲ႔ ၅ဝ နီးပါးေလာက္ ပါတယ္။ ဘယ္သူေတြလဲ၊ ဘယ္မဲဆႏၵနယ္ေတြလဲဆိုတာ ဘာမွမရဘူး” ဟု သူက ေျပာသည္။
ကုလအေထြေထြညီလာခံ၌ မစၥတာကင္တားနားက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားသည္ ကုလစံႏႈန္းမ်ားအရ စစ္ရာဇဝတ္မႈေျမာက္သည္ဟု ခိုင္လံုသည့္ အေထာက္အထားမ်ား ရရွိထားေၾကာင္း တင္ျပခဲ့သည္။ ယင္းရာဇဝတ္မႈမ်ားကို စစ္အစိုးရက တာဝန္ယူမေဖာ္ထုတ္ႏိုင္သျဖင့္ ကုလမွ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္တရပ္ ဖြဲ႔သင့္ေၾကာင္းလည္း ထပ္မံအၾကံျပဳေတာင္းဆိုခဲ့သည္။
စစ္အစိုးရကိုယ္စားလွယ္ ဦးသန္႔ေက်ာ္ႏွင့္ ဦးဝဏၰေမာင္လြင္တို႔ကမူ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူ႔အခြင့္အေရး အျပည့္အဝရွိသည္ဟု ျငင္းဆိုထားခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမရွိပဲ “တည္ဆဲ ဥပေဒ” ခ်ဳိးေဖာက္သျဖင့္ အျပစ္ေပးခံေနသူမ်ားသာ ရွိသည္ဟု စစ္အစိုးရက တု႔ံျပန္ေလ့ရွိသည္။
ကုလအေထြေထြအတြင္းေရးမႉး မစၥတာဘန္ကီမြန္း၏ ထိုင္း၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ဗီယက္နမ္ႏွင့္ တ႐ုတ္ အာရွ ၄ ႏိုင္ငံခရီးစဥ္ကို ေနာက္တပတ္ စတင္မည္ျဖစ္ၿပီး ခရီးစဥ္အတြင္း အာဆီယံ-ကုလ အစည္းအေဝးတြင္ ျမန္မာ့ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲကိစၥမ်ား ေဆြးေႏြးမည္ဟု အကဲခတ္မ်ားက ယူဆေနၾကသည္။
စစ္အစိုးရ ေထာက္ခံမႈမရသည့္ အမတ္ေလာင္းမ်ား “တပန္းရႈံး” သည္က မဲထည့္သည္ကို ေစာင့္ၾကည့္မည့္ မဲ႐ုံကိုယ္စားလွယ္မ်ား ခ်မေပးႏိုင္ျခင္းဟု ဒီ/ၿငိမ္း ဥကၠ႒ ဦးေအာင္သန္းက ေျပာသည္။
၁၆ ရက္သာ လုိ္ေတာ့သည့္ “လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲ” တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲေလ့လာသည့္ ျပင္ပ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို လက္ခံမည္ မဟုတ္သကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံျခားသတင္းဌာနမ်ား၏ ဌာေနသတင္းေထာက္မ်ား ရွိၿပီးျဖစ္သျဖင့္ ထပ္မံဝင္ေရာက္ခြင့္ျပဳမည္ မဟုတ္ေၾကာင္းလည္း အစုိးရ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ ဥကၠ႒ ဦးသိန္းစိုးက ေနျပည္ေတာ္၌ မၾကာမီက ေျပာဆိုခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။
