ဆလိုင္း ဟံသာစန္း
နယူးေဒလီ (မဇၥ်ိမ) ။ ။ တေန႔တျခား ၾကီးထြားလာသည့္ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း မူးယစ္ေဆးဝါး ျပႆနာမ်ားကို တိုးျမႇင့္ႏွိမ္နင္းသြားမည္ဟု ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖဲြ႔ - ေကအုိင္အိုက ေျပာဆိုလိုက္သည္။
ျပည္နယ္အတြင္း ေတာေရာၿမိဳ႕ပါ မူးယစ္ေဆးဝါး သံုးစဲြသူႏွင့္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားမႈ မ်ားျပားလာသျဖင့္ ထိေရာက္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ႏွိမ္ႏွင္းသြားမည္ဟု ေျပာဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။
“ၿမိဳ႕ေပၚမွာေရာ နယ္မွာေရာ သံုးစဲြတဲ့သူေတြ ပိုမ်ားလာေနတယ္ဗ်ာ။ သံုးတဲ့လူမ်ားလာေတာ့ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားတာေတြလည္း ပိုမ်ားလာတာေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီေတာ့ အရင္က လုပ္ေနတဲ့ပံုစံကို ပိုၿပီး ထိထိမိမိ လုပ္သြားဖို႔ပါ” ဟု ေကအုိင္အုိ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဗိုလ္မႉးၾကီး ဆင္ဝါးက မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
သို႔ေသာ္ ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ မူးယစ္ေဆးဝါးကိစၥမ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ ႏွိမ္ႏွင္းသြားမည္ႏွင့္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ စတင္မည္ကိုမူ ဗိုလ္မႉးၾကီး ဆင္ဝါးက ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုျခင္း မရွိပါ။
“လက္ေတြ႔ျဖစ္ႏိုင္တဲ့အေပၚမွာ က်ေနာ္တို႔ နည္းလမ္းရွာၿပီး လုပ္သြားမွာပါ။ အေသးစိတ္ နည္းလမ္းကေတာ့ မေျပာႏိုင္ေသးပါဘူး” ဟု သူက ဆုိသည္။
ျပည္နယ္တြင္း၌ ဘိန္းျဖဴ၊ ဘိန္းမည္း၊ ဖန္ဆီဒိုင္း၊ ရာဘ၊ ေဖာ္ျမဴလာ စသည့္ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ဳိးစံုကို အလြယ္တကူ ဝယ္ယူႏိုင္သျဖင့္ လူငယ္မ်ား ပ်က္စီးရေၾကာင္း မိုးညွင္းၿမိဳ႕နယ္ ေမာ္ဟန္ေက်းရြာမွ ေဒသခံတဦးက မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
“ရြာနားမွာ ေခ်ာင္းရွိတယ္။ အဲဒီေခ်ာင္းေဘးက အိမ္ေလးေတြမွာ နံပါတ္ဖိုးေတြ ေရာင္းၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ ဗီဒီယို႐ုံေရွ႕မွာ ပုလင္းအဖံုးေလးနဲ႔ ခ်င့္ၿပီးေတာ့ကို တခြက္ကို ၅ဝဝ ဆိုၿပီး ဒီအတုိင္း ေပၚတင္ေရာင္းေနတာ။ ေခတ္ပညာတတ္ လူငယ္ေတြအပါအဝင္ လူငယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပ်က္စီးေနၾကတယ္” ဟု သူက ေျပာသည္။
ယင္းသို႔ ေရာင္းခ်ရန္အတြက္ တလလွ်င္ က်ပ္ ၁ သိန္းခဲြကို ေက်းရြာ ဥကၠ႒၊ နယ္ေျမခံ စခန္းမႉးႏွင့္ ၎၏ လက္ေထာက္ျဖစ္သူမ်ားကို လာဘ္ေငြေပးေဆာင္ရၿပီး ေမွာ္ဟန္ေက်းရြာ တခုတည္း၌ပင္ မူးယစ္ေဆးေရာင္းခ်သူ ဦးေရ ၁ဝဝ ေက်ာ္ ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
ျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ျမစ္ၾကီးနားတြင္လည္း လူလတ္ပိုင္းႏွင့္ လူငယ္မ်ား၊ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ား မူးယစ္ေဆးဝါး သံုးစဲြမႈ မ်ားျပားေၾကာင္း တ႐ုတ္-ျမန္မာနယ္စပ္ အေျခစိုက္ ကခ်င္ျပည္နယ္အေရး အနီးကပ္ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေနသည့္ ကခ်င္လူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကြန္ယက္ ေကဒီအန္ဂ်ီ ဥကၠ႒ ကိုေအာင္ဝါက မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။
“အထူးသျဖင့္ လူငယ္နဲ႔ လူလတ္ပိုင္းေတြ သံုးတယ္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြ ေနာက္ အျပင္ေလာကမွာေတြလည္း ေယာက္်ားေရာ၊ မိန္းမပါ သံုးေနၾကတယ္။ ဧရာဝတီျမစ္ဆိပ္ေဘးမွာ ထိုင္ဖို႔ လုပ္ထားတဲ့ ခံုတန္းလ်ားေနရာမွာဆိုရင္ သံုးၿပီးသား ေဆးထိုးအပ္ေတြ ပံုေနတယ္”ဟု သူက ေျပာသည္။
ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း ဝင္ေရာက္သည့္ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားအနက္ အမ်ားစုမွာ တ႐ုတ္ျပည္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ဘက္မွျဖစ္ၿပီး လူငယ္အမ်ားစု သံုးစဲြသည့္ ဖန္စီဒိုင္းမွာ အိႏၵိယဘက္မွ ဝင္ေရာက္သည္။ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားကို သယ္ယူရာ လမ္းတေလွ်ာက္ရွိ နယ္ေျမခံ စစ္တပ္မ်ားကို လာဘ္ေငြေပး၍ သယ္ယူၾကသည္ဟု ျမစ္ၾကီးနား ေဒသခံမ်ားက ေျပာဆိုၾကသည္။
“မူးယစ္ေဆးဝါးေၾကာင့္ ကခ်င္ျပည္သူေတြမွာ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး စသျဖင့္ေပါ့ ထိခိုက္မႈေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ လူတေယာက္ ေဆးစဲြတယ္ဆိုရင္ သိတဲ့အတိုင္းပဲေလ အလံုးစံု နိမ့္က်သြားတာကိုး” ဟု ဗိုလ္မႉးၾကီး ဆင္ဝါးက ေျပာသည္။
ေကအုိင္အုိသည္ စစ္အစိုးရႏွင့္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲခဲ့သည့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ မတိုင္မီကာလမ်ားက မူးယစ္ေဆးဝါး ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားမႈမ်ားကို တင္းက်ပ္စြာ ပိတ္ပင္တားျမစ္ခဲ့ေၾကာင္း ျမစ္ၾကီးနားၿမိဳ႕ခံတဦးက ေျပာသည္။
“အရင္တုန္းကဆိုရင္ မူးယစ္ေဆးသယ္တဲ့လူကို မိတာနဲ႔ လူအမ်ားေရွ႕မွာ ပစ္သတ္ေလ့ရွိတယ္။ ၿပီးရင္ အဲဒီလူရဲ႕ နာမည္၊ သယ္လာတဲ့ မူးယစ္ေဆးက ဘယ္ေလာက္ကီလိုဂရမ္၊ သူ႔ဆီက သိမ္းဆည္းရမိတဲ့ ပစၥည္းေတြက ဘာေတြဆိုၿပီးေတာ့ လူျမင္ကြင္းမွာ ျပထားတာ။ အဲဒီတုန္းကမ်ား ေဆးသံုးဖို႔တို႔ ေရာင္းဖို႔တို႔ဆို ေတာ္ေတာ္ကို လန္႔ၾကတယ္။ မလုပ္ရဲၾကဘူး” ဟု သူက ေျပာသည္။
သို႔ေသာ္ စစ္အစိုးရႏွင့္ အပစ္ရပ္ၿပီးေနာက္ ေကအုိင္အုိက ျပည္နယ္တြင္းရွိ ဘိန္းခင္းမ်ား ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ ေရာင္းခ်သူမ်ားကို ေခၚယူသတိေပးျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကား သံုးစဲြမႈမ်ားကို စနစ္တက် တားဆီးႏိုင္ျခင္း မရွိသျဖင့္ ႏွစ္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ျပည္နယ္တခုလံုး၌ မူးယစ္ေဆးဝါးျပႆနာ ပိုမိုၾကီးထြားလာခဲ့သည္ဟု ကိုေအာင္ဝါက ေျပာသည္။
“ကခ်င္လူမ်ဳိးတေယာက္အေနနဲ႔ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ျပည္နယ္တခုလံုး ဒုကၡေရာက္ေစတဲ့ ဒီမူးယစ္ေဆးဝါး ကိစၥေတြကို ေကအိုင္အိုက ႏွိမ္ႏွင္းသင့္တယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ သူတို႔က ဒီကိစၥကို အတိုင္းအတာ တခုအထိေတာ့ ႏွိမ္ႏွင္းလို႔ရမယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္” ဟု သူက ေျပာသည္။
ေကအုိင္အုိသည္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အစိုးရႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့အၿပီး ၎တို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ျမန္္မာျပည္ ေျမာက္ဖ်ားပိုင္း ေဒသအမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ စစ္အစိုးရက ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။
ေဒသတြင္းရွိ ေက်ာက္စိမ္းတြင္းမ်ား၊ ေရႊတြင္းမ်ား၊ သစ္လုပ္ငန္းမ်ားမွ ေကအုိင္အုိက အခြန္အခမ်ား ေကာက္ခံခဲ့သလို ေဒသခံမ်ားအတြက္ လွ်ပ္စစ္မီး ေပးေဝျခင္း၊ လမ္းေဖာက္၊ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ေဆာက္လုပ္ျခင္း၊ ေဆးေပးခန္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ေပးျခင္း စသည့္ ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ား ျပန္လည္လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ စစ္အစိုးရက ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ဧၿပီလမွ စတင္ကာ အင္အား ၂ ေသာင္းခန္႔ရွိၿပီး အၿမဲတမ္း စစ္သည္အင္အား ၈ဝဝဝ ခန္႔ရွိေသာ ေကအုိင္အုိ အပါအဝင္ အပစ္ရပ္အဖဲြ႔မ်ား အားလံုးကို နယ္ျခားေစာင့္တပ္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းရန္ ဖိအားေပးခဲ့ေသာ္လည္း ေကအုိင္အုိက ယခုတိုင္ ျငင္းဆန္ထားသည္။
