ကြန္ခ်မ္း | တနလၤာေန႔၊ ေဖေဖၚဝါရီလ ၁၁ ရက္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ၂၀ နာရီ ၅၁ မိနစ္
စံခလပူရီ (မဇၥ်ိမ)။ ။ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာင္ဘက္ပုိင္း သတင္းမ်ားကုိ ဦးစားေပးေဖာ္ျပသည့္ ေမာ္လၿမိဳင္ အေျခစုိက္ သံလြင္တုိင္း(မ္) ဂ်ာနယ္က ျပည္ေထာင္စုေန႔တြင္ ျဖန္႔ေဝမည့္ အတြဲ(၂) အမွတ္(၃)မွ စတင္ကာ မြန္တုိင္းရင္းသား ဘာသာကုိ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပသြားမည္ ဟုသံလြင္တုိင္း(မ္) ဂ်ာနယ္အယ္ဒီတာ ကိုမင္းမင္းႏြယ္က မဇၥ်ိမကုိ ေျပာသည္။
၎က “ဧၿပီလမွာ ပုဂၢလိက ေန႔စဥ္သတင္းစာနဲ႔ တုိင္းရင္းသားဘာသာ ထုတ္ေဝခြင့္ျပဳေတာ့မယ္ ဆုိလုိ႔ထုတ္စမ္း ၾကည့္တာပါ။ မြန္ဘာသာ သုံးမ်က္ႏွာပါတယ္။ သတင္းႏွစ္မ်က္ႏွာနဲ႔ ေဆာင္းပါး တမ်က္ႏွာ” ဟု ေျပာသည္။
ခြင့္ျပဳခ်က္အရ သံလြင္တိုင္း(မ္) ဂ်ာနယ္တြင္ စာမ်က္ႏွာ ၂၈ မ်က္ႏွာ ပါဝင္ၿပီး၊ အတြဲ (၂) အမွတ္ (၄) မွ စကာ မြန္ဘာသာ ၄ မ်က္ႏွာႏွင့္ အခ်ပ္ပိုမ်ား ထည့္သြင္းသြားႏိုင္ရန္ စီစဥ္ထားသည္ဟု ဆိုသည္။
ယခုကဲ့သို႔ မြန္ဘာသာကို ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပျခင္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းတြင္ အေျခစိုက္သည့္ ဂ်ာနယ္တိုက္ တခု အေနႏွင့္ ႏွစ္ ၅၀ အတြင္း တိုင္းရင္းသားဘာသာျဖင့္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ေဖာ္ျပျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။
လြတ္လပ္ေရး မတိုင္မီ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္ဝန္းက်င္မွ စ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္း ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ သတင္းစာ ၇ ေစာင္ထက္မနည္း ထုတ္ေဝခဲ့သည့္အနက္ ရာမညတိုင္း သတင္းစာႏွင့္ မြန္သတင္းစဥ္တို႔သည္ မြန္၊ ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေဝသည့္ သတင္းစာမ်ား ျဖစ္သည္။
ယခုျဖန္႔ေဝမည့္ ဂ်ာနယ္တြင္ မြန္ဘာသာ သတင္း၊ ေဆာင္းပါးမ်ား ပါဝင္ေသာ္လည္း သီးသန္႔
ေရးသားေဖာ္ျပျခင္း မဟုတ္ဘဲ ျမန္မာဘာသာမွ ေရးသားထားသည့္ သတင္းႏွင့္ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုသာ ဘာသာျပန္ကာ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။
“သံလြင္တိုင္း(မ္) ေလွ်ာက္ထားတုန္းကလည္း ေျပာထားတာ ရွိတယ္။ ျမန္မာစာ မဖတ္တတ္တဲ့ မြန္လူမ်ိဳးေတြအတြက္ ျမန္မာဘာသာနဲ႔ ေဖာ္ျပထားတဲ့ သတင္း၊ ေဆာင္းပါးေတြကိုပဲ မြန္လို ဘာသာျပန္ၿပီး ေဖာ္ျပခြင့္ ေတာင္းထားၿပီးသား” ဟု ကိုမင္းမင္းႏြယ္ က ေျပာသည္။
သို႔ေသာ္လည္း စီမံခ်က္ႏွင့္ လုပ္ထုံး လုပ္နည္းမ်ား မရွိေသးျခင္းေၾကာင့္ ထုတ္ေဝခြင့္ မရခဲ့ဘဲ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွ ပုဂၢလိကပိုင္ ေန႔စဥ္ထုတ္ သတင္းစာမ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားဘာသာကို ထုတ္ေဝခြင့္ ျပဳမည္ဟု ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ေၾကညာခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ယခုကဲ့သို႔ ထုတ္ေဝရန္ စီစဥ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
၎ျပင္ သံလြင္တိုင္း(မ္) ဂ်ာနယ္တိုက္ အေနႏွင့္ မြန္-ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာ ထက္ဝက္စီ ပါဝင္သည့္ သံလြင္လႈိင္း လစဥ္ထုတ္ မဂၢဇင္းတေစာင္ကိုလည္း ထုတ္ေဝခြင့္ရရန္ ေလွ်ာက္ထားဆဲျဖစ္ၿပီး မြန္အမ်ိဳးသားေန႔ (ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၆ ရက္) မတိုင္မီ ထုတ္ေဝသြားမည္ဟု ဆိုသည္။
အလားတူ ျပည္နယ္ အေျခစိုက္ ဂ်ာနယ္တိုက္မ်ားႏွင့္ ရန္ကုန္ အေျခစိုက္ ဂ်ာနယ္တိုက္ အခ်ိဳ႕လည္း တိုင္းရင္းသား ဘာသာျဖင့္ ဂ်ာနယ္ ထုတ္ေဝရန္ စီစဥ္လ်က္ ရွိေၾကာင္း သိရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဖဆပလ အစိုးရလက္ထက္၌ ကခ်င္၊ ကရင္၊ မြန္၊ ရွမ္း စသည့္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ တိုင္းရင္းသား သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္မ်ား ရွိခဲ့ၿပီး ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ အပိတ္ခံခဲ့ရသည္။
ယခုကဲ့သို႔ တိုင္းရင္းသား ဘာသာျဖင့္ ျပန္လည္ထုတ္ေဝခြင့္ ျပဳျခင္းသည္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစသည့္ စြမ္းအားတခု ျဖစ္ေၾကာင္း ဝါရင့္သတင္းစာ ဆရာႀကီး ဦးဝင္းတင္ က ေျပာသည္။
“က်ေနာ္က သေဘာတူတယ္။ က်ေနာ္က ႀကိဳက္တယ္။ တိုင္းရင္းသား ဘာသာေတြ ထြန္းကားဖို႔ လိုတယ္။ အေရးႀကီးတာေတာ့ ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္သြားဖို႔နဲ႔ မွန္မွန္ကန္ကန္ လုပ္သြားဖို႔ လိုတယ္” ဟု ဦးဝင္းတင္ က ေျပာသည္။
တိုင္းရင္းသား ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေဝပါက ဘာသာျပန္နည္း မွန္ကန္ျခင္း၊ သတင္း ဆိုလိုရင္း သေဘာေပါက္ျခင္းႏွင့္ လူထု စိတ္ဝင္စားရန္ ေရးသားေဖာ္ျပျခင္းမ်ား လိုအပ္ေၾကာင္းလည္း သူက အၾကံျပဳသည္။
အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) ၏ ဒီလႈိုင္း ဂ်ာနယ္ စတင္ထုတ္ေဝစဥ္ကလည္း ကခ်င္ႏွင့္ ရွမ္းတိုင္းရင္းသား ဘာသာမ်ားကို ထည့္သြင္းခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဘာသာျပန္ အခက္အခဲေၾကာင့္ ရပ္နားခဲ့ရသည္ဟု ဦးဝင္းတင္ က ေျပာသည္။
စံခလပူရီ (မဇၥ်ိမ)။ ။ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာင္ဘက္ပုိင္း သတင္းမ်ားကုိ ဦးစားေပးေဖာ္ျပသည့္ ေမာ္လၿမိဳင္ အေျခစုိက္ သံလြင္တုိင္း(မ္) ဂ်ာနယ္က ျပည္ေထာင္စုေန႔တြင္ ျဖန္႔ေဝမည့္ အတြဲ(၂) အမွတ္(၃)မွ စတင္ကာ မြန္တုိင္းရင္းသား ဘာသာကုိ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပသြားမည္ ဟုသံလြင္တုိင္း(မ္) ဂ်ာနယ္အယ္ဒီတာ ကိုမင္းမင္းႏြယ္က မဇၥ်ိမကုိ ေျပာသည္။
၎က “ဧၿပီလမွာ ပုဂၢလိက ေန႔စဥ္သတင္းစာနဲ႔ တုိင္းရင္းသားဘာသာ ထုတ္ေဝခြင့္ျပဳေတာ့မယ္ ဆုိလုိ႔ထုတ္စမ္း ၾကည့္တာပါ။ မြန္ဘာသာ သုံးမ်က္ႏွာပါတယ္။ သတင္းႏွစ္မ်က္ႏွာနဲ႔ ေဆာင္းပါး တမ်က္ႏွာ” ဟု ေျပာသည္။
ခြင့္ျပဳခ်က္အရ သံလြင္တိုင္း(မ္) ဂ်ာနယ္တြင္ စာမ်က္ႏွာ ၂၈ မ်က္ႏွာ ပါဝင္ၿပီး၊ အတြဲ (၂) အမွတ္ (၄) မွ စကာ မြန္ဘာသာ ၄ မ်က္ႏွာႏွင့္ အခ်ပ္ပိုမ်ား ထည့္သြင္းသြားႏိုင္ရန္ စီစဥ္ထားသည္ဟု ဆိုသည္။
ယခုကဲ့သို႔ မြန္ဘာသာကို ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပျခင္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းတြင္ အေျခစိုက္သည့္ ဂ်ာနယ္တိုက္ တခု အေနႏွင့္ ႏွစ္ ၅၀ အတြင္း တိုင္းရင္းသားဘာသာျဖင့္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ေဖာ္ျပျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။
လြတ္လပ္ေရး မတိုင္မီ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္ဝန္းက်င္မွ စ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္း ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ သတင္းစာ ၇ ေစာင္ထက္မနည္း ထုတ္ေဝခဲ့သည့္အနက္ ရာမညတိုင္း သတင္းစာႏွင့္ မြန္သတင္းစဥ္တို႔သည္ မြန္၊ ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေဝသည့္ သတင္းစာမ်ား ျဖစ္သည္။
ယခုျဖန္႔ေဝမည့္ ဂ်ာနယ္တြင္ မြန္ဘာသာ သတင္း၊ ေဆာင္းပါးမ်ား ပါဝင္ေသာ္လည္း သီးသန္႔
ေရးသားေဖာ္ျပျခင္း မဟုတ္ဘဲ ျမန္မာဘာသာမွ ေရးသားထားသည့္ သတင္းႏွင့္ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုသာ ဘာသာျပန္ကာ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။
“သံလြင္တိုင္း(မ္) ေလွ်ာက္ထားတုန္းကလည္း ေျပာထားတာ ရွိတယ္။ ျမန္မာစာ မဖတ္တတ္တဲ့ မြန္လူမ်ိဳးေတြအတြက္ ျမန္မာဘာသာနဲ႔ ေဖာ္ျပထားတဲ့ သတင္း၊ ေဆာင္းပါးေတြကိုပဲ မြန္လို ဘာသာျပန္ၿပီး ေဖာ္ျပခြင့္ ေတာင္းထားၿပီးသား” ဟု ကိုမင္းမင္းႏြယ္ က ေျပာသည္။
သို႔ေသာ္လည္း စီမံခ်က္ႏွင့္ လုပ္ထုံး လုပ္နည္းမ်ား မရွိေသးျခင္းေၾကာင့္ ထုတ္ေဝခြင့္ မရခဲ့ဘဲ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွ ပုဂၢလိကပိုင္ ေန႔စဥ္ထုတ္ သတင္းစာမ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားဘာသာကို ထုတ္ေဝခြင့္ ျပဳမည္ဟု ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ေၾကညာခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ယခုကဲ့သို႔ ထုတ္ေဝရန္ စီစဥ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
၎ျပင္ သံလြင္တိုင္း(မ္) ဂ်ာနယ္တိုက္ အေနႏွင့္ မြန္-ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာ ထက္ဝက္စီ ပါဝင္သည့္ သံလြင္လႈိင္း လစဥ္ထုတ္ မဂၢဇင္းတေစာင္ကိုလည္း ထုတ္ေဝခြင့္ရရန္ ေလွ်ာက္ထားဆဲျဖစ္ၿပီး မြန္အမ်ိဳးသားေန႔ (ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၆ ရက္) မတိုင္မီ ထုတ္ေဝသြားမည္ဟု ဆိုသည္။
အလားတူ ျပည္နယ္ အေျခစိုက္ ဂ်ာနယ္တိုက္မ်ားႏွင့္ ရန္ကုန္ အေျခစိုက္ ဂ်ာနယ္တိုက္ အခ်ိဳ႕လည္း တိုင္းရင္းသား ဘာသာျဖင့္ ဂ်ာနယ္ ထုတ္ေဝရန္ စီစဥ္လ်က္ ရွိေၾကာင္း သိရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဖဆပလ အစိုးရလက္ထက္၌ ကခ်င္၊ ကရင္၊ မြန္၊ ရွမ္း စသည့္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ တိုင္းရင္းသား သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္မ်ား ရွိခဲ့ၿပီး ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ အပိတ္ခံခဲ့ရသည္။
ယခုကဲ့သို႔ တိုင္းရင္းသား ဘာသာျဖင့္ ျပန္လည္ထုတ္ေဝခြင့္ ျပဳျခင္းသည္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစသည့္ စြမ္းအားတခု ျဖစ္ေၾကာင္း ဝါရင့္သတင္းစာ ဆရာႀကီး ဦးဝင္းတင္ က ေျပာသည္။
“က်ေနာ္က သေဘာတူတယ္။ က်ေနာ္က ႀကိဳက္တယ္။ တိုင္းရင္းသား ဘာသာေတြ ထြန္းကားဖို႔ လိုတယ္။ အေရးႀကီးတာေတာ့ ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္သြားဖို႔နဲ႔ မွန္မွန္ကန္ကန္ လုပ္သြားဖို႔ လိုတယ္” ဟု ဦးဝင္းတင္ က ေျပာသည္။
တိုင္းရင္းသား ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေဝပါက ဘာသာျပန္နည္း မွန္ကန္ျခင္း၊ သတင္း ဆိုလိုရင္း သေဘာေပါက္ျခင္းႏွင့္ လူထု စိတ္ဝင္စားရန္ ေရးသားေဖာ္ျပျခင္းမ်ား လိုအပ္ေၾကာင္းလည္း သူက အၾကံျပဳသည္။
အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) ၏ ဒီလႈိုင္း ဂ်ာနယ္ စတင္ထုတ္ေဝစဥ္ကလည္း ကခ်င္ႏွင့္ ရွမ္းတိုင္းရင္းသား ဘာသာမ်ားကို ထည့္သြင္းခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဘာသာျပန္ အခက္အခဲေၾကာင့္ ရပ္နားခဲ့ရသည္ဟု ဦးဝင္းတင္ က ေျပာသည္။
