ဖနိဒါ | အဂၤါေန႔၊ ဇူလုိင္လ ၁၀ ရက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ၁၄ နာရီ ၄၅ မိနစ္
ခ်င္းမုိင္(မဇိၥ်မ) ။ ။ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားမ်ား ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ KIO ဌာနခ်ဳပ္သုိ႔ သြားေရာက္ေတြ႔ဆံုခဲ့ရာ ထူးျခားသည့္ ခရီးစဥ္ျဖစ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိႏုိင္မည့္ လမ္းစမ်ား
ေတြ႔ျမင္ခဲ့သည္ဟု ၈၈ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကုိျမေအးက ေျပာသည္။
ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကုိျမေအး၊ ကုိစုိးထြန္း၊ ကုိပ႑ိတ္ထြန္း၊ ကုိထြန္းျမင့္အာင္၊ မမီမီလြင္ႏွင့္ မစန္းစန္းေမာ္တုိ႔ ေျခာက္ဦးသည္ KIO ဒု-စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗုိလ္မႉးခ်ဳပ္ ဂြမ္ေမာ္ႏွင့္ တြဲဘက္အတြင္းေရးမႉး ဦးလနန္တုိ႔ႏွင့္ လုိင္ဇာၿမိဳ႕ ဌာနခ်ဳပ္တြင္ ႏုိင္ငံေရးအရ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ကခ်င္စစ္ေျပး ဒုကၡသည္မ်ားအတြက္ က်ပ္ ၉ဝ သိန္း သြားေရာက္လႉဒါန္းခဲ့သည္။
လက္ရွိ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ စစ္ပြဲမ်ား ရပ္တန္႔ေရးအတြက္ အေျခအေနမ်ား သိရွိႏုိင္ရန္ KIO ဌာနခ်ဳပ္ သုိ႔ သြားခဲ့ ေလ့လာရန္အတြက္ သြားေရာက္ခဲ့သူ ၈၈ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကုိျမေအးအား မဇိၥ်မသတင္းေထာက္ ဖနိဒါက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့သည္။
KIO ေခါင္းေဆာင္ေတြထဲက ဘယ္သူေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့လဲရွင္။
“က်ေနာ္ KIO ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးမႈလုပ္တာ ႏွစ္ၾကိမ္ေပါ့။ ၆ ရက္ညက က်ေနာ္တုိ႔ လုိက္ဇာကုိ ေရာက္တယ္။ ၆ ရက္ေန႔ညမွာပဲ ဒု-စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗုိလ္မႉးခ်ဳပ္ ဂြမ္ေမာ္ႏွင့္ တြဲဖက္အတြင္းေရးမႉး ဦးလနန္ တုိ႔နဲ႔ က်ေနာ္ စကားေျပာျဖစ္ပါ တယ္။ ၇ ရက္ေန႔ ညမွာ ထပ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္နဲ႔ ထပ္စကားေျပာျဖစ္တယ္။ ေဆြးေႏြးတာ ႏွစ္ၾကိမ္ ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။”
အဓိက ဘာေတြ ေဆြးေႏြးေျပာဆုိ ျဖစ္ခဲ့လဲ။
“လက္ရွိ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ စစ္မက္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ ရပ္တန္႔ေအာင္ ဘယ္လုိလုပ္မလဲဆုိတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးကုိ KIO ရဲ႕ သေဘာထားကို သိခ်င္လုိ႔ က်ေနာ္ ေမးျမန္းစံုစမ္းၾကည့္တာပါ။ စစ္ရပ္တန္႔ေအာင္ လုပ္ႏုိင္မယ့္ အေျခအေနတခုကို ရွာေဖြၾကည့္တဲ့ သေဘာေပါ့ဗ်ာ။”
KIO ဘက္ကေကာ ဘာေတြ ေျပာပါသလဲ။
“အရမ္းေကာင္းပါတယ္။ တုိးတက္တဲ့အေျခအေနေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ KIO အေနနဲ႔ စစ္ကုိ တုိက္ခ်င္တာ မဟုတ္ဘူး။ လက္ရွိ ျဖစ္ေနတဲ့စစ္က ခုခံစစ္ကုိ ဆင္ႏႊဲေနတယ္ဆိုတဲ့ အက်ဳိးအေၾကာင္း က်ေနာ္ သိခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္တခုက KIO အေနနဲ႔ စစ္မက္ကုိ ဆြဲဆန္႔ဖုိ႔အတြက္ ဆႏၵမရွိေပါ့ဗ်ာ။ တရားမွ်တမႈ တခုအေပၚမွာ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတယ္ဆုိတာ က်ေနာ္ သိခဲ့ရပါတယ္။”
“က်ေနာ္ ခ်ဳပ္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ KIO အေနနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရွိဖုိ႔ နဲ႔ အဆင့္ သံုးဆင့္ရွိတယ္။ အဲဒီအစီအစဥ္အတုိင္း သြားခ်င္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းဘဲ ဒီအစီအစဥ္ေတြကုိ KIO အေနနဲ႔ ဆုပ္ကုိင္ထားျခင္း မရွိဘူး။ ေဆြးေႏြး ၫႇိႏႈိင္းမႈေတြ အေပၚမွာ ႏွစ္ဖက္ ၫႇိႏႈိင္းလုိ႔ရတဲ့ အေျခအေနတရပ္ကုိ ဖန္တီးခ်င္တယ္ဆုိတဲ့ ဆႏၵကုိ က်ေနာ္ ထင္ထင္ရွားရွားေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ သိခဲ့ရပါတယ္။”
“ေနာက္တခုက အဓိက ေျပာခ်င္တာက ၁၇ ႏွစ္တိတိ တဖက္နဲ႔ တဖက္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲၿပီးေတာ့ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ Trust building အခုအခ်ိန္မွာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ၿပိဳက်ပ်က္ဆီးသြားၿပီဗ်။ အဲေတာ့ ဒီ Trust building ကုိ ျပန္တည္ေဆာက္ဖုိ႔အတြက္ KIO အေနနဲ႔ကလည္း ဆႏၵရွိေနေပမယ့္ သံသယေတာ့ အမ်ားၾကီးရွိေနတုန္းပဲ။”
အဲဒီ Trust building ပ်က္သြားၿပီဆိုေတာ့ တဘက္နဲ႔တဘက္ သံသယေတြ ဘယ္လို ေဖ်ာက္ႏိုင္မလဲ။
“ဒီသံသယေတြ ေဖ်ာက္ဖို႔ဆုိတဲ့ဟာက နည္းနည္းေလး အခ်ိန္ယူရမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ႏွစ္ဖက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တကယ္လိုလားတဲ့ ဆႏၵရွိမယ္ဆုိရင္ သိပ္မၾကာလုိ႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ေမွ်ာ္လည္း
ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
၈၈ ေက်ာင္းသားေတြအေနနဲ႔ေကာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဘယ္လုိ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္သြားမွာလဲ။
“က်ေနာ္တို႔ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားမ်ားကေတာ့ လက္ရွိ သြားေနတဲ့ ေပၚလစီ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ပြင့္လင္းလူ႔ အဖြဲ႔အစည္းဆုိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေအာက္မွာ က်ေနာ္တို႔ မူဝါဒအရ သြားေနတာပဲေလ။ က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ တုိင္းျပည္ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ မရွိဘဲနဲ႔ ဘာဒီမုိကေရစီမွ မရႏုိင္ဘူးလို႔ ျမင္တယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔ ရွိေအာင္ ဆုိတာ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔ ဆုိတာ တကယ္ ၾကားလုိ႔ ေကာင္းတဲ့ စကားလံုးျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ ့တကယ့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ဖို႔ အေတာ္ခက္ပါတယ္။ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ စိတ္သေဘာထားၾကီးဖို႔၊ ရင့္က်က္မႈေတြ၊ ေနာက္တခုက ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း တန္းတူညီမွ်မႈ ရရွိဖုိ႔ အခြင့္အေရး အေျခအေန ဖန္တီးေပးႏုိင္ဖို႔ အေျခအေနအေပၚ မူတည္တယ္။”
“စစ္ဆုိတာ ႏုိင္ငံေရး ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ျဖစ္လာရတာကိုး။ ဒါကုိ စစ္စစ္မွန္မွန္ တည္ေဆာက္ႏုိင္တဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျဖစ္လာမယ္ဆုိရင္ ဒီစစ္ကုိ ရပ္တန္႔ႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ဒီမုိကေရစီရွင္သန္ဖို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိမွာျဖစ္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္တို႔ ယံုၾကည္ထားတဲ့အတုိင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိေအာင္ က်ေနာ္တို႔ ၾကိဳးစားမွာ ျဖစ္တယ္။ ၿငိမ္းခ်မး္ေရးဆုိတဲ့
ေနရာမွာ အင္အားၾကီးနဲ႔လူက အင္အားငယ္တဲ့ လူကုိ ဖိထားတဲ ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ။ တန္းတူျခင္း၊ တရားမွ်တျခင္း၊ လြတ္လပ္ျခင္းအေပၚမွာ အာမခံခ်က္ ရွိတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမ်ဳိး ျဖစ္ေစခ်င္ပါတယ္။”
ေနာက္ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဘာေတြ ေတြ႔ခဲ့ရလဲရွင္။
“လုိင္ဇာမွာရွိတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြ အကုန္လံုးကုိ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔
ေျပာရမယ္ဆုိရင္ စိတ္ခ်မ္းသာစရာ တခုမွ မေတြ႔ဘူးလုိ႔ ေျပာရမွာဘဲဗ်ာ။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ ကေလးေတြအမ်ားၾကီး၊ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလ်ာ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ေနယ္။ ေဆးဝါးလုိအပ္ေနတယ္။ စာဝတ္ေနေရးလည္း လိုအပ္ေနတယ္။ ပညာေရးေတြလည္း လုိအပ္ေနတယ္။ အဲေတာ့ ဒါရွင္းပါတယ္ဗ်ာ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ဆုိမွေတာ့ ဘာတခုမွ ျပည့္စံုတယ္ဆုိတာ မရွိဘူးဗ်ာ။ KIO ေတြ၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္း အသီးသီးကလည္း တာဝန္ၿပီး တတ္ႏုိင္သေလာက္ ကူညီေနတာပဲ။ ဒါေပမဲ့ စစ္ရွိေန တမွ်ေတာ့ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ဆုိတာ ရွိေနမွာဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္ ေတြ႔ရ ျမင္ရတဲ့အေျခအေနေတြကေတာ့ စိတ္ခ်မ္းသာစရာ မရွိဘူးဗ်။”
စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြေနထိုင္ စားေသာက္ေနၾကရပံုကို ေျပာျပေပးပါ။
“စာသင္ခန္းမွာ ရွိရမဲ့ ကေလးေလးေတြ၊ ေနာက္တခါ မိဘ ရင္ခြင္မွာ ေနရမဲ့ ကေလးေတြ၊ ႏုိ႔ဗူးေသာက္ရမဲ့ ကေလးေလးေတြ ဆုိလုိ႔ ရွိရင္လည္း ျဖစ္သလုိ ေနထုိင္ေနရတယ္။ အိမ္တန္းလ်ား တခုမွာ အေကာင္းဆံုး ဆုိတဲ့ ေနရာမွာေတာင္မွ သူတို႔ စားေနရတယ္။ ဆန္ ရတယ္။ ဂ်ဳံနဲ႔ အသီးအရြက္ေပါ့ဗ်။ ေတာင္ယာေတြမွာ သြားၿပီး ခူးခတ္ စားတာေပါ့ေနာ္။ ေနထုိင္တာေတြက က်ေနာ္ျမင္တာက ၁၅ ေပ ၁၆ ေပေလာက္ရွိတဲ့ တန္းလ်ားမွာ ၃ ခန္းဖြဲ႔ထားတယ္။ တခန္းမွာ မိသားစုတစု၊ တန္းလ်ွားဆုိတာ သစ္သားနဲ႔ လုပ္ထားတာ မဟုတ္ဘူး။ ေဘးကေန သက္ကယ္ေတြနဲ႔ ကာထားတာ ရံထားတာကို ေျပာတာ။ ဒါက အေကာင္းဆံုး Camp ေတြမွာ အဲဒီလုိ ရွိေနတယ္။”
“ေနာက္တခါ က်ေနာ္တို႔ မွတ္တမ္းေတြအရ ေတြ႔ခဲ့ရတာက တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ နယ္ျခားမွတ္တုိင္ ၆ မွာ ရွိတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ ဆုိလို႔ရွိရင္ ေတာ္ေတာ္ေလး ဒုကၡေရာက္ေနတယ္။ အဲဒီမွာက အရမ္းလည္း ေအးတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ဘက္ကလည္း လက္မခံဘူးဆုိတဲ့ အပုိင္းေတြလည္း ၾကားရတယ္။”
တ႐ုတ္ဘက္ေရာက္ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြ အေျခအေနကိုလည္း ေျပာျပေပးပါဦး။
“အဲဒီဘက္မွာက ကားလမ္းေဘးမွာကုိ တ႐ုတ္ျပည္ကလည္း အမ်ားၾကီး ဝင္လာရင္ လက္မခံဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အမုိးအကာမဲ့ၿပီးေတာ့ လမ္းေဘးမွာ ျဖစ္သလို တဲထုိးၿပီးေတာ့ ေနရတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးေတြ
ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢေရာ၊ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြေရာ ကူညီဖို႔ လုိမယ္လုိ႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ မဟုတ္ရင္ အဲဒီဒုကၡသည္ေတြရဲ အနာဂတ္က ေတြးဝံ့စရာ မရွိဘူးခင္ဗ်။”
ဒီလို ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အကိုတို႔ ၈၈ အေနနဲ႔ကေကာ ဘာေတြ လုပ္ဖို႔ရွိပါသလဲ။
“က်ေနာ္တုိ႔က စစ္ရပ္သြားေအာင္ အေကာင္းဆံုးအေျဖတခု ရွာႏုိင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ့မယ္။ ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ လုိ႔ ဘယ္လုိ ပံ့ပုိးကူညီမယ္ဆုိတဲ့အပုိင္း၊ ပံ့ပုိးကူညီမဲ့သူေတြကုိ တြန္းအားေပးသြားမယ္။”
ခုလုိ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြကုိ ကုိယ္တုိင္ ျမင္ရေတာ့ ဘယ္လုိမ်ဳိး ခံစားရလဲ။
“က်ေနာ္ အေပ်ာ္ခရီးထြက္တာမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာ စစ္ရွိေနတယ္။ စစ္ေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ေနတယ္ဆုိတာ သေဘာတရားအရ သိထားၿပီးၿပီ။ ခုေတာ့ လက္ေတြ႔ ျမင္ရၿပီ၊ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ညီအစ္ကုိ ေမာင္ႏွမ အရင္းအခ်ာေတြေပါ့ ဗ်ာ။ စစ္ထဲမွာ ပူပင္ေသာကေတြနဲ႔ ေနေနရတယ္။ စစ္ထဲမွာ ရွင္သန္ေနထုိင္ေနရတယ္ဆုိတာ ေကာင္းမွ မေကာင္းတာ။ ဒါေတြကုိ လက္ေတြ႔က်က် ျမင္ခဲ့ရတယ္။”
“ဒါေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး ပဋိပကၡေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံေရး စာပြဲခံုေပၚကုိ ေရာက္လာေအာင္ က်ေနာ္တို႔ အားလံုး ဝုိင္းဝန္းၾကိဳးစားရမယ္။ ဒီေနရာမွာ အစုိးရ အဓိကက်ပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုိလားတဲ့ လူတုိင္း ဝုိင္းဝန္းၿပီးေတာ့ အေျဖ တခုရလာမွာပါ။ တခုေမ်ာ္လင့္စရာေကာင္းတာက ဒီခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အားရ မိတဲ့အခ်က္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရႏုိင္တယ္ဆုိတဲ ့လမ္းစေတြ က်ေနာ္ ျမင္လာတယ္။ တခ်ဳိ႕ ေျပာလို႔ မရေသးတဲ့ကိစၥေတြ ရွိပါေသးတယ္။”
ခရီးစဥ္ကုိ အႏွစ္ခ်ဳပ္သံုးသပ္လိုရင္ ဘယ္လိုရွိႏိုင္မလဲ။
“အဓိက ဒီခရီးစဥ္မွာ KIO အေနနဲ႔က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ လုိလားတယ္။ ဒါေပမဲ ့စစ္မွန္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ တရားမွ်တမႈ ရွိတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ အာမခံခ်က္ ရွိတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရးကုိ
ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏုိင္တ့ဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို လုိလားတာေပါ့ေနာ္။ စစ္ကုိ တုိက္ခ်င္လို႔ တုိက္ေနတာ မဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့ အဖြဲ႔နဲ႔ အစုိးရအေနနဲ႔ ျပန္စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ မွ်မွ်တတ အေျဖတခုကုိ ရွာႏုိင္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ေမ်ာ္လင့္တယ္။ တုိးတက္တဲ့ အေျခအေန ရွိတယ္လုိ႔ ျမင္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ဖုိ႔ ဒီခရီးစဥ္က ထူးျခားတဲ့ ခရီးစဥ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ ျမင္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေမ်ာ္လင့္တဲ့ စစ္မဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္ေအာင္ မရရေအာင္လုပ္မွာပဲ။ ရလာမယ္လုိ႔ က်ေနာ္ ယံုၾကည္တယ္။ က်ေနာ္ ေျပာျပႏုိင္တာ ဒီေလာက္ပဲ။
ေတြ႔ဆံုမႈေတြက ဒီထက္ ပုိနက္႐ႈိင္းပါတယ္။”
ခ်င္းမုိင္(မဇိၥ်မ) ။ ။ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားမ်ား ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ KIO ဌာနခ်ဳပ္သုိ႔ သြားေရာက္ေတြ႔ဆံုခဲ့ရာ ထူးျခားသည့္ ခရီးစဥ္ျဖစ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိႏုိင္မည့္ လမ္းစမ်ား
ေတြ႔ျမင္ခဲ့သည္ဟု ၈၈ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကုိျမေအးက ေျပာသည္။
ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကုိျမေအး၊ ကုိစုိးထြန္း၊ ကုိပ႑ိတ္ထြန္း၊ ကုိထြန္းျမင့္အာင္၊ မမီမီလြင္ႏွင့္ မစန္းစန္းေမာ္တုိ႔ ေျခာက္ဦးသည္ KIO ဒု-စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗုိလ္မႉးခ်ဳပ္ ဂြမ္ေမာ္ႏွင့္ တြဲဘက္အတြင္းေရးမႉး ဦးလနန္တုိ႔ႏွင့္ လုိင္ဇာၿမိဳ႕ ဌာနခ်ဳပ္တြင္ ႏုိင္ငံေရးအရ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ကခ်င္စစ္ေျပး ဒုကၡသည္မ်ားအတြက္ က်ပ္ ၉ဝ သိန္း သြားေရာက္လႉဒါန္းခဲ့သည္။
လက္ရွိ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ စစ္ပြဲမ်ား ရပ္တန္႔ေရးအတြက္ အေျခအေနမ်ား သိရွိႏုိင္ရန္ KIO ဌာနခ်ဳပ္ သုိ႔ သြားခဲ့ ေလ့လာရန္အတြက္ သြားေရာက္ခဲ့သူ ၈၈ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကုိျမေအးအား မဇိၥ်မသတင္းေထာက္ ဖနိဒါက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့သည္။
KIO ေခါင္းေဆာင္ေတြထဲက ဘယ္သူေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့လဲရွင္။
“က်ေနာ္ KIO ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးမႈလုပ္တာ ႏွစ္ၾကိမ္ေပါ့။ ၆ ရက္ညက က်ေနာ္တုိ႔ လုိက္ဇာကုိ ေရာက္တယ္။ ၆ ရက္ေန႔ညမွာပဲ ဒု-စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗုိလ္မႉးခ်ဳပ္ ဂြမ္ေမာ္ႏွင့္ တြဲဖက္အတြင္းေရးမႉး ဦးလနန္ တုိ႔နဲ႔ က်ေနာ္ စကားေျပာျဖစ္ပါ တယ္။ ၇ ရက္ေန႔ ညမွာ ထပ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္နဲ႔ ထပ္စကားေျပာျဖစ္တယ္။ ေဆြးေႏြးတာ ႏွစ္ၾကိမ္ ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။”
အဓိက ဘာေတြ ေဆြးေႏြးေျပာဆုိ ျဖစ္ခဲ့လဲ။
“လက္ရွိ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ စစ္မက္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ ရပ္တန္႔ေအာင္ ဘယ္လုိလုပ္မလဲဆုိတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးကုိ KIO ရဲ႕ သေဘာထားကို သိခ်င္လုိ႔ က်ေနာ္ ေမးျမန္းစံုစမ္းၾကည့္တာပါ။ စစ္ရပ္တန္႔ေအာင္ လုပ္ႏုိင္မယ့္ အေျခအေနတခုကို ရွာေဖြၾကည့္တဲ့ သေဘာေပါ့ဗ်ာ။”
KIO ဘက္ကေကာ ဘာေတြ ေျပာပါသလဲ။
“အရမ္းေကာင္းပါတယ္။ တုိးတက္တဲ့အေျခအေနေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ KIO အေနနဲ႔ စစ္ကုိ တုိက္ခ်င္တာ မဟုတ္ဘူး။ လက္ရွိ ျဖစ္ေနတဲ့စစ္က ခုခံစစ္ကုိ ဆင္ႏႊဲေနတယ္ဆိုတဲ့ အက်ဳိးအေၾကာင္း က်ေနာ္ သိခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္တခုက KIO အေနနဲ႔ စစ္မက္ကုိ ဆြဲဆန္႔ဖုိ႔အတြက္ ဆႏၵမရွိေပါ့ဗ်ာ။ တရားမွ်တမႈ တခုအေပၚမွာ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတယ္ဆုိတာ က်ေနာ္ သိခဲ့ရပါတယ္။”
“က်ေနာ္ ခ်ဳပ္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ KIO အေနနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရွိဖုိ႔ နဲ႔ အဆင့္ သံုးဆင့္ရွိတယ္။ အဲဒီအစီအစဥ္အတုိင္း သြားခ်င္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းဘဲ ဒီအစီအစဥ္ေတြကုိ KIO အေနနဲ႔ ဆုပ္ကုိင္ထားျခင္း မရွိဘူး။ ေဆြးေႏြး ၫႇိႏႈိင္းမႈေတြ အေပၚမွာ ႏွစ္ဖက္ ၫႇိႏႈိင္းလုိ႔ရတဲ့ အေျခအေနတရပ္ကုိ ဖန္တီးခ်င္တယ္ဆုိတဲ့ ဆႏၵကုိ က်ေနာ္ ထင္ထင္ရွားရွားေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ သိခဲ့ရပါတယ္။”
“ေနာက္တခုက အဓိက ေျပာခ်င္တာက ၁၇ ႏွစ္တိတိ တဖက္နဲ႔ တဖက္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲၿပီးေတာ့ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ Trust building အခုအခ်ိန္မွာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ၿပိဳက်ပ်က္ဆီးသြားၿပီဗ်။ အဲေတာ့ ဒီ Trust building ကုိ ျပန္တည္ေဆာက္ဖုိ႔အတြက္ KIO အေနနဲ႔ကလည္း ဆႏၵရွိေနေပမယ့္ သံသယေတာ့ အမ်ားၾကီးရွိေနတုန္းပဲ။”
အဲဒီ Trust building ပ်က္သြားၿပီဆိုေတာ့ တဘက္နဲ႔တဘက္ သံသယေတြ ဘယ္လို ေဖ်ာက္ႏိုင္မလဲ။
“ဒီသံသယေတြ ေဖ်ာက္ဖို႔ဆုိတဲ့ဟာက နည္းနည္းေလး အခ်ိန္ယူရမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ႏွစ္ဖက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တကယ္လိုလားတဲ့ ဆႏၵရွိမယ္ဆုိရင္ သိပ္မၾကာလုိ႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ေမွ်ာ္လည္း
ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
၈၈ ေက်ာင္းသားေတြအေနနဲ႔ေကာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဘယ္လုိ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္သြားမွာလဲ။
“က်ေနာ္တို႔ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားမ်ားကေတာ့ လက္ရွိ သြားေနတဲ့ ေပၚလစီ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ပြင့္လင္းလူ႔ အဖြဲ႔အစည္းဆုိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေအာက္မွာ က်ေနာ္တို႔ မူဝါဒအရ သြားေနတာပဲေလ။ က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ တုိင္းျပည္ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ မရွိဘဲနဲ႔ ဘာဒီမုိကေရစီမွ မရႏုိင္ဘူးလို႔ ျမင္တယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔ ရွိေအာင္ ဆုိတာ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔ ဆုိတာ တကယ္ ၾကားလုိ႔ ေကာင္းတဲ့ စကားလံုးျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ ့တကယ့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ဖို႔ အေတာ္ခက္ပါတယ္။ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ စိတ္သေဘာထားၾကီးဖို႔၊ ရင့္က်က္မႈေတြ၊ ေနာက္တခုက ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း တန္းတူညီမွ်မႈ ရရွိဖုိ႔ အခြင့္အေရး အေျခအေန ဖန္တီးေပးႏုိင္ဖို႔ အေျခအေနအေပၚ မူတည္တယ္။”
“စစ္ဆုိတာ ႏုိင္ငံေရး ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ျဖစ္လာရတာကိုး။ ဒါကုိ စစ္စစ္မွန္မွန္ တည္ေဆာက္ႏုိင္တဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျဖစ္လာမယ္ဆုိရင္ ဒီစစ္ကုိ ရပ္တန္႔ႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ဒီမုိကေရစီရွင္သန္ဖို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိမွာျဖစ္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္တို႔ ယံုၾကည္ထားတဲ့အတုိင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိေအာင္ က်ေနာ္တို႔ ၾကိဳးစားမွာ ျဖစ္တယ္။ ၿငိမ္းခ်မး္ေရးဆုိတဲ့
ေနရာမွာ အင္အားၾကီးနဲ႔လူက အင္အားငယ္တဲ့ လူကုိ ဖိထားတဲ ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ။ တန္းတူျခင္း၊ တရားမွ်တျခင္း၊ လြတ္လပ္ျခင္းအေပၚမွာ အာမခံခ်က္ ရွိတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမ်ဳိး ျဖစ္ေစခ်င္ပါတယ္။”
ေနာက္ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဘာေတြ ေတြ႔ခဲ့ရလဲရွင္။
“လုိင္ဇာမွာရွိတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြ အကုန္လံုးကုိ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔
ေျပာရမယ္ဆုိရင္ စိတ္ခ်မ္းသာစရာ တခုမွ မေတြ႔ဘူးလုိ႔ ေျပာရမွာဘဲဗ်ာ။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ ကေလးေတြအမ်ားၾကီး၊ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလ်ာ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ေနယ္။ ေဆးဝါးလုိအပ္ေနတယ္။ စာဝတ္ေနေရးလည္း လိုအပ္ေနတယ္။ ပညာေရးေတြလည္း လုိအပ္ေနတယ္။ အဲေတာ့ ဒါရွင္းပါတယ္ဗ်ာ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ဆုိမွေတာ့ ဘာတခုမွ ျပည့္စံုတယ္ဆုိတာ မရွိဘူးဗ်ာ။ KIO ေတြ၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္း အသီးသီးကလည္း တာဝန္ၿပီး တတ္ႏုိင္သေလာက္ ကူညီေနတာပဲ။ ဒါေပမဲ့ စစ္ရွိေန တမွ်ေတာ့ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ဆုိတာ ရွိေနမွာဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္ ေတြ႔ရ ျမင္ရတဲ့အေျခအေနေတြကေတာ့ စိတ္ခ်မ္းသာစရာ မရွိဘူးဗ်။”
စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြေနထိုင္ စားေသာက္ေနၾကရပံုကို ေျပာျပေပးပါ။
“စာသင္ခန္းမွာ ရွိရမဲ့ ကေလးေလးေတြ၊ ေနာက္တခါ မိဘ ရင္ခြင္မွာ ေနရမဲ့ ကေလးေတြ၊ ႏုိ႔ဗူးေသာက္ရမဲ့ ကေလးေလးေတြ ဆုိလုိ႔ ရွိရင္လည္း ျဖစ္သလုိ ေနထုိင္ေနရတယ္။ အိမ္တန္းလ်ား တခုမွာ အေကာင္းဆံုး ဆုိတဲ့ ေနရာမွာေတာင္မွ သူတို႔ စားေနရတယ္။ ဆန္ ရတယ္။ ဂ်ဳံနဲ႔ အသီးအရြက္ေပါ့ဗ်။ ေတာင္ယာေတြမွာ သြားၿပီး ခူးခတ္ စားတာေပါ့ေနာ္။ ေနထုိင္တာေတြက က်ေနာ္ျမင္တာက ၁၅ ေပ ၁၆ ေပေလာက္ရွိတဲ့ တန္းလ်ားမွာ ၃ ခန္းဖြဲ႔ထားတယ္။ တခန္းမွာ မိသားစုတစု၊ တန္းလ်ွားဆုိတာ သစ္သားနဲ႔ လုပ္ထားတာ မဟုတ္ဘူး။ ေဘးကေန သက္ကယ္ေတြနဲ႔ ကာထားတာ ရံထားတာကို ေျပာတာ။ ဒါက အေကာင္းဆံုး Camp ေတြမွာ အဲဒီလုိ ရွိေနတယ္။”
“ေနာက္တခါ က်ေနာ္တို႔ မွတ္တမ္းေတြအရ ေတြ႔ခဲ့ရတာက တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ နယ္ျခားမွတ္တုိင္ ၆ မွာ ရွိတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ ဆုိလို႔ရွိရင္ ေတာ္ေတာ္ေလး ဒုကၡေရာက္ေနတယ္။ အဲဒီမွာက အရမ္းလည္း ေအးတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ဘက္ကလည္း လက္မခံဘူးဆုိတဲ့ အပုိင္းေတြလည္း ၾကားရတယ္။”
တ႐ုတ္ဘက္ေရာက္ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြ အေျခအေနကိုလည္း ေျပာျပေပးပါဦး။
“အဲဒီဘက္မွာက ကားလမ္းေဘးမွာကုိ တ႐ုတ္ျပည္ကလည္း အမ်ားၾကီး ဝင္လာရင္ လက္မခံဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အမုိးအကာမဲ့ၿပီးေတာ့ လမ္းေဘးမွာ ျဖစ္သလို တဲထုိးၿပီးေတာ့ ေနရတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးေတြ
ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢေရာ၊ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြေရာ ကူညီဖို႔ လုိမယ္လုိ႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ မဟုတ္ရင္ အဲဒီဒုကၡသည္ေတြရဲ အနာဂတ္က ေတြးဝံ့စရာ မရွိဘူးခင္ဗ်။”
ဒီလို ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အကိုတို႔ ၈၈ အေနနဲ႔ကေကာ ဘာေတြ လုပ္ဖို႔ရွိပါသလဲ။
“က်ေနာ္တုိ႔က စစ္ရပ္သြားေအာင္ အေကာင္းဆံုးအေျဖတခု ရွာႏုိင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ့မယ္။ ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ လုိ႔ ဘယ္လုိ ပံ့ပုိးကူညီမယ္ဆုိတဲ့အပုိင္း၊ ပံ့ပုိးကူညီမဲ့သူေတြကုိ တြန္းအားေပးသြားမယ္။”
ခုလုိ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြကုိ ကုိယ္တုိင္ ျမင္ရေတာ့ ဘယ္လုိမ်ဳိး ခံစားရလဲ။
“က်ေနာ္ အေပ်ာ္ခရီးထြက္တာမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာ စစ္ရွိေနတယ္။ စစ္ေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ေနတယ္ဆုိတာ သေဘာတရားအရ သိထားၿပီးၿပီ။ ခုေတာ့ လက္ေတြ႔ ျမင္ရၿပီ၊ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ညီအစ္ကုိ ေမာင္ႏွမ အရင္းအခ်ာေတြေပါ့ ဗ်ာ။ စစ္ထဲမွာ ပူပင္ေသာကေတြနဲ႔ ေနေနရတယ္။ စစ္ထဲမွာ ရွင္သန္ေနထုိင္ေနရတယ္ဆုိတာ ေကာင္းမွ မေကာင္းတာ။ ဒါေတြကုိ လက္ေတြ႔က်က် ျမင္ခဲ့ရတယ္။”
“ဒါေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး ပဋိပကၡေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံေရး စာပြဲခံုေပၚကုိ ေရာက္လာေအာင္ က်ေနာ္တို႔ အားလံုး ဝုိင္းဝန္းၾကိဳးစားရမယ္။ ဒီေနရာမွာ အစုိးရ အဓိကက်ပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုိလားတဲ့ လူတုိင္း ဝုိင္းဝန္းၿပီးေတာ့ အေျဖ တခုရလာမွာပါ။ တခုေမ်ာ္လင့္စရာေကာင္းတာက ဒီခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အားရ မိတဲ့အခ်က္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရႏုိင္တယ္ဆုိတဲ ့လမ္းစေတြ က်ေနာ္ ျမင္လာတယ္။ တခ်ဳိ႕ ေျပာလို႔ မရေသးတဲ့ကိစၥေတြ ရွိပါေသးတယ္။”
ခရီးစဥ္ကုိ အႏွစ္ခ်ဳပ္သံုးသပ္လိုရင္ ဘယ္လိုရွိႏိုင္မလဲ။
“အဓိက ဒီခရီးစဥ္မွာ KIO အေနနဲ႔က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ လုိလားတယ္။ ဒါေပမဲ ့စစ္မွန္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ တရားမွ်တမႈ ရွိတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ အာမခံခ်က္ ရွိတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရးကုိ
ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏုိင္တ့ဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို လုိလားတာေပါ့ေနာ္။ စစ္ကုိ တုိက္ခ်င္လို႔ တုိက္ေနတာ မဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့ အဖြဲ႔နဲ႔ အစုိးရအေနနဲ႔ ျပန္စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ မွ်မွ်တတ အေျဖတခုကုိ ရွာႏုိင္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ေမ်ာ္လင့္တယ္။ တုိးတက္တဲ့ အေျခအေန ရွိတယ္လုိ႔ ျမင္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ဖုိ႔ ဒီခရီးစဥ္က ထူးျခားတဲ့ ခရီးစဥ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ ျမင္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေမ်ာ္လင့္တဲ့ စစ္မဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္ေအာင္ မရရေအာင္လုပ္မွာပဲ။ ရလာမယ္လုိ႔ က်ေနာ္ ယံုၾကည္တယ္။ က်ေနာ္ ေျပာျပႏုိင္တာ ဒီေလာက္ပဲ။
ေတြ႔ဆံုမႈေတြက ဒီထက္ ပုိနက္႐ႈိင္းပါတယ္။”
